रुकुम पश्चिम मुसिकोट नगरपालिका वडा नम्बर २ गुजेलढुंगाका खड्काले १२ वर्ष जति विदेशमा विताउनुभयो । सुरुमा २०५५ सालमा साउदी अरब जानुभएका खड्काले ८ बर्ष त्यहाँ श्रम गर्नुभयो । त्यहाँबाट फर्केपछि गाउँमै केही गर्ने संकल्पका साथ व्यापार सुरु गर्नुभयो । केही वर्ष पसल संचालन गरेपछि उहाँले यातायात क्षेत्रमा हात हाल्नुभयो । सुरुमा ३ वटा जीप किन्नुभयो, पछि उक्त जिप बेचेर बस किन्नुभयो । १ वर्ष जति रुकुम–दाङ रुटमा बस संचालन गरेपछि पनि आर्थिक अवस्थामा सुधार भएन । त्यसपछि उहाँ फेरि विदेशिनुपर्यो । वैदेशिक रोजगारका लागि मलेसिया जानुभएका खड्काले त्यहाँ ४ वर्ष विताउनुभयो । मलेसियाको ४ वर्षे बसाई सकेर उहाँ पुनः घर फर्किनुभयो । त्यसपछि कृषिमै केही गर्छु भन्ने अठौटका साथ दर्ता गर्नुभयो शारदा सिस्ने जलजला कृषि कम्पनी । सुरुमा तरकारी खेती र ब्रोइलर पाल्नुभयो । यतिमा मात्र उहाँको मन थामिएन र थप्नुभयो कालिज, बाख्रा, टर्की, लौकाट तथा बारीभरी कागती र अमिलो । यसरी सुरु भयो खड्काको कृषि उद्यम ।

खड्काको जीन्दगीमा ठूलो उतारचढाव आइसकेको छ । अझैपनि उहाँ आफु सन्तोष गर्ने अवस्थामा पुगि नसकेको बताउनुहुन्छ । वर्षमा ६, ७ लाख रुपैंया खुद आम्दानी गरिरहनुभएका खड्का यसलाई बढाएर २० लाख बढी पुर्याउन चाहनुहुन्छ । ८० लाख जति लगानी भइसकेको छ । चालु पुँजी नहुँदा भनेजस्तो गर्न नसकिएको उहाँ बताउनुहुन्छ । पुँजीले साथ दिएमा एक सिजनमा ५ हजार कालिज पाल्ने, बाख्राको संख्या १ सय पुर्याउने र अर्गानिक खाना खुवाउने गरी होमस्टे संचालन गर्ने उहाँको लक्ष छ ।

खड्काले आँफुसंग भएको सबै १६ रोपनी जग्गा प्रयोग गर्नुभएको छ । आधा जति जमिनमा अमिलो र कागती लगाउनुभएका खड्काले अन्य जग्गामा कालिज फर्म, बाख्रा गोठ, ब्रोइलर खोर, तरकारीका लागि टनेल निर्माण लगायतमा प्रयोग गर्नुभएको छ । काममा परिवारकै सदस्य खटिनुहुन्छ भने एक जनालाई रोजगारी पनि दिनुभएको छ । 

खड्काले कृषि व्यवसायका लागि विभिन्न बैंक तथा वित्तिय संस्थाबाट करिब ४५ लाख ऋण लिनुभएको छ । बाँकी खर्च आफ्नै रहेको र केही अनुदानबाट प्राप्त भएको उहाँले सुनाउनुभयो । तर सोचे अनुसार अनुदान पाउन नसकेको उहाँको गुनासो छ । 

राज्यले कृषिमा ठूलो लगानी गरेपनि त्यसमा चित्त बुझेको छैन् उहाँको । जहाँ जाँदापनि वास्तविक किसान भन्दा पनि कागजी प्रक्रिया पुरा गर्ने किसानले मात्र धेरै फाइदा लिएको उहाँको बताउनुभयो । वास्तविक किसानलाई अनुदान र अन्य सहयोग गर्ने भनेपनि खास किसानले सहुलियत पाउन नसकेको गुनासो खड्काको छ ।  

कृषिबाटै बाँच्न सकिने राम्रो सम्भावना खड्का देख्नुहुन्छ । तर यसका लागि कृषिमा क्रान्ति नै आवश्यक रहेको उहाँको बुझाई छ । कृषि बिना केही पनि सम्भव नभएकोले राज्यले लगानी गर्ने हो र व्यवसायिक किसानलाई प्रोत्साहन गर्ने हो भने कृषिमै बाँच्न सकिने र देशको आर्थिक अवस्थालाई पनि माथि उठाउन सकिने उहाँको ठम्याइ छ । 

सरकारले कृषकलाई वास्तै गर्दैन 
सरकारले व्यवसायिक किसानलाई सामान्य प्राविधिक ज्ञान पनि दिन नसकिरहेको उहाँको गुनासो छ । बारीमा लगाएका अमिलाको बिरुवालाई कहिले र कसरी कटिङ गर्ने, रोग लागेमा त्यसको कसरी उपचार गर्ने भन्ने लगायतका सामान्य कुराहरु पनि कृषकलाई सिकाउन सरकारले नसकेको उहाँले गुनासो गर्नुभयो । आफ्नो फर्ममा रहेका २७ वटा बाख्रा मरेको उहाँले बताउनुभयो । प्राविधिक ज्ञान पाउन सकेको भए धेरै बाख्रा बचाउन सकिन्थ्यो होला उहाँले भन्नुभयो । अहिले उहाँसंग १ सय बढी कालिज रहेका छन् । ४० वटा जति बाख्रा छन् । टमाटरको खेती भर्खर सकियो । कागती र सुन्तला गरी ५ सय बोट जति छन् । अव ब्रोइलर कुखुरा राख्दै हुनुहुन्छ । 

जंगली बँदले पाल्ने तयारी 
कालिज पालन सहित कृषिमा होमिनुभएका खड्काले जंगली बँदेल पाल्ने तयारी गर्नुभएको छ । यसका लागि कानूनी प्रावधानका बारेमा बुझिरहेको उहाँको भनाई छ । ‘जंगली बँदेल पनि पाल्न पाइन्छ भन्ने सुनेको छु, वन कार्यालय लगायतका ठाउँमा बुझिरहेको छु, उहाँले भन्नुभयो–अनुमति लिएर जंगली बँदेल पनि पाल्दै छु ।’ 

अर्गानिक होम स्टे संचालनको लक्ष 
खड्काकोमा अहिले पनि कालिजको मासु, मकै तथा कोदोको ढिँडो, मैकै र कोदोको रोटी, सिस्नो लगायतका अर्गानिक खाना खान पाइन्छ । त्यसका लागि पहिले नै खबर गरेर जानुपर्छ । तर खड्काले जुनसुकै बेला पनि अर्गानिक खाना खान सकिने होमस्टे संचालनको लक्ष राख्नुभएको छ । जो कोहीले पनि भनेको बेला कालिज, ढिँडो, बँदेल र कुखराको मासु, मैकै र कोदोको रोटी लगायतका खानेकुरा खान सक्ने व्यवस्था गर्ने आफ्नो लक्ष रहेको उहाँले सुनाउनुभयो ।